TDT Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə Görüşündə Prezident İlham Əliyevin Çıxışı.
Pedaqogika və Psixologiya kafedrasının müəllimi, Yeganə Mikayılova.
Bişkekdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) 11-ci Zirvə Görüşündə Prezident İlham Əliyevin çıxışı, Türk Dünyasının əməkdaşlığını daha da möhkəmləndirmək və Azərbaycan ilə digər üzv ölkələr arasında strateji əlaqələri gücləndirmək məqsədini ön plana çıxardı. Əsas mövzular TDT-nin inkişafı, təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq, iqtisadi inteqrasiya və Azərbaycan ilə bağlı yenidənqurma layihələrini əhatə edir. Zirvə görüşünün əsas məqamları aşağıda təqdim edilmişdir.
1. Əməkdaşlığın İnkişafı və Naxçıvan Sazişinin Rolunun Vurğulanması:
Prezident İlham Əliyev, Naxçıvan Sazişinin Türk Dövlətləri Təşkilatının əsası kimi mühüm bir rol oynadığını qeyd etdi. Bu Saziş, üzv ölkələr arasında siyasi və iqtisadi əlaqələrin güclənməsinə zəmin yaradıb. Şuşada keçirilmiş qeyri-rəsmi Zirvə Görüşü zamanı imzalanan Qarabağ Bəyannaməsi, əməkdaşlıqda yeni bir mərhələ yaradır və Azərbaycan bu əlaqələri daha da dərinləşdirmək üçün səy göstərir.
2. Təhlükəsizlik və Müdafiə Sənayesi Üzrə Əməkdaşlığın Əhəmiyyəti:
Hazırkı dövrdə dünyada artan təhlükələrə cavab olaraq, Prezident Əliyev TDT üzv ölkələri arasında müdafiə və təhlükəsizlik sahələrində daha sıx əməkdaşlığın vacibliyini vurğuladı. Hüquq-mühafizə və təhlükəsizlik orqanları arasında əlaqələr genişlənmiş, hərbi təlimlər intensivləşmişdir. Eyni zamanda, Azərbaycan hərbi təhsil müəssisələrində qardaş ölkələrin hərbi müdavimlərinə təhsil verərək, bu əlaqələri möhkəmləndirir.
3. Şərq-Qərb Nəqliyyat Dəhlizi və İnfrastrukturun İnkişafı:
Azərbaycan, Asiya və Avropa arasında iqtisadi körpü rolunu oynayan Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizini daha da inkişaf etdirir. Ölkə, üzv və müşahidəçi dövlətlər ilə tranzit daşımaların həcmini artırmaq üçün əhəmiyyətli sərmayələr qoyur. 2024-cü ilin ilk doqquz ayında, keçən illə müqayisədə tranzit həcmlərində 15%-lik bir artım müşahidə olunur. Bundan əlavə, Orta Dəhlizin rəqəmsallaşdırılması və ticarətin asanlaşdırılması üçün həyata keçirilən layihələr logistika səmərəliliyini artıracaq və xərcləri azaldacaq.
4. İşğaldan Azad Edilmiş Ərazilərdə Yenidənqurma və Böyük Qayıdış Proqramı:
Prezident Əliyev, işğaldan azad edilən Azərbaycan ərazilərində genişmiqyaslı yenidənqurma və bərpa işlərinin başladığını vurğuladı. Ermənistanın işğalı dövründə tamamilə dağıdılmış şəhər və kəndlərdə infrastrukturun yenidən qurulması həyata keçirilir. Böyük Qayıdış Proqramı çərçivəsində keçmiş məcburi köçkünlər öz doğma torpaqlarına geri dönməkdədir. TDT üzv ölkələrinin bu bərpa işlərində fəal dəstək göstərməsi və qurulan məktəblər və yaradıcılıq mərkəzləri kimi qardaşlıq hədiyyələri ilə Azərbaycan xalqına dəstək nümayiş etdirməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.
5. Beynəlxalq İqlim Təşəbbüsləri və COP29 Konfransı Üzrə Azərbaycan Namizədliyi:
Azərbaycan, dünyadakı ətraf mühit və iqlim məsələlərinə diqqət çəkərək, COP29 beynəlxalq iqlim konfransına ev sahibliyi etmək üçün namizədliyini irəli sürüb və 200-dən çox ölkə tərəfindən yekdilliklə dəstəklənib. Prezident Əliyev, TDT ölkələrinin bu konfransda fəal iştirakının vacibliyini vurğuladı və bu dəstəyin Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki hörmətinin bir göstəricisi olduğunu ifadə etdi. Bu təşəbbüs həm Azərbaycan, həm də Türk Dövlətləri Təşkilatı üçün mühüm bir platforma yaratmaqla ətraf mühit məsələlərində qlobal bir mövqe qazandırır.
Prezident İlham Əliyevin TDT-nin 11-ci Zirvə Görüşündəki çıxışı, Türk Dünyası ölkələrinin regional və qlobal çərçivədə birləşərək qarşılıqlı əlaqələrini möhkəmləndirməsi üçün strateji bir yol xəritəsi təqdim edir. Bu görüşdə Prezident Əliyevin vurğuladığı əməkdaşlıq istiqamətləri – təhlükəsizlik, iqtisadi əlaqələr, nəqliyyat və ekoloji sahələr – Azərbaycan və TDT üzvlərinin bir-birilə daha sıx əlaqədə olması üçün böyük potensiala malikdir. Zirvə görüşü nəticəsində əldə edilən razılaşmalar, Türk Dövlətləri Təşkilatının təsir gücünü artırmaqla yanaşı, ortaq dəyərlər ətrafında daha güclü bir birliyə nail olma məqsədinə xidmət edir. Bu, həm region daxilində, həm də qlobal səviyyədə təşkilatın strateji mövqeyini möhkəmləndirir və Türk Dünyasının birgə inkişaf perspektivlərinə yeni üfüqlər açır.